03 mrt 2021

De Seizoenarbeiders – een terugblik op ‘seizoen 2020’

De lente en zomer van 2020 verliepen voor iedereen anders dan verwacht. Helaas vaak in negatieve zin, maar er ontstonden gelukkig ook mooie nieuwe verbindingen en samenwerkingen. Met het ad hoc in leven geroepen platform De Seizoenarbeiders werd een brug geslagen tussen stad en land, toen zowel de agrarische sector als de festival industrie in zwaar weer kwamen als gevolg van de maatregelen rondom Covid-19. Een jaar later blikken we terug. En er is goed nieuws: de Seizoenarbeiders gaan ook dit jaar gewoon door!

‘Kunnen we niet…?’

Maart 2020; het begin van de lockdown. Steeds meer landen in Europa sluiten hun grenzen om de verspreiding van Covid-19 tegen te gaan. Kester Scholten is student aan de biologische land- en tuinbouwschool de Warmonderhof en medewerker van het festival Into the Great Wide Open op Vlieland. Via de Warmonderhof hoort Kester van boeren in de Flevopolder over de bezorgdheid dat er door de gesloten grenzen veel te weinig seizoensmedewerkers zullen zijn voor het komende seizoen. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat veel festivals niet kunnen doorgaan en veel van die seizoenskrachten juist zonder werk zouden komen te zitten.

‘Hé,’ denkt Kester, ‘kunnen we die mensen dan niet in de landbouw laten werken?’

Hij oppert het als grapje tijdens het aanplanten van een voedselbos voor frisdrankmakers/ fruitslagers Roze Bunker, tegen vrienden Emile Corre (Roze Bunker) en Lianne de Bie (directeur Slow Food Youth Network). Met hun enthousiaste reactie heeft hij genoeg reden om verder op onderzoek te gaan. Het lijkt in eerste instantie een vrij vage en ondoorgrondelijke wereld, die agrarische uitzendbranche. Kester: ‘Maar ik ga dan gewoon doen, en vanzelf leren of het kan.’ Gelukkig willen Emile, Lianne en een hele hoop andere mensen mee helpen, en lukt het binnen een maand om veel boeren en nieuwe seizoenarbeiders te bereiken. Het animo blijkt groot aan beide kanten.

De eerste pilot van De Seizoenarbeiders vindt in april plaats bij fruitteler Hans Damen in Dronten

En toen?

Na een eerste testdag bij fruitteler Hans Damen in Dronten staat de eerste volwaardige groep van zeven seizoenarbeiders op maandag 11 mei op de akker bij een bio-dynamische teler in ‘s Gravendeel. Een ratjetoe uit de culturele sector, en wat er buiten. Verschillende krachten van Into the Great Wide Open en andere festivals, maar ook een ergotherapeut, en een cateraar. Hier gaat blijken of de verwachtingen kloppen. Kunnen die stadsmensen de taaie agrarische arbeid aan? Vallen ze niet bij bosjes af vanwege het monotone wiedwerk? Het blijkt een match. Iedereen is blij weer iets te kunnen doen, om buiten te zijn, ergens aan te kunnen bijdragen, al is het niet waar ze normaal aan werken. Op die eerste dag ontstaan gelijk gesprekken met de boer, over welke gewassen wanneer geteeld worden, en hoe belangrijk dit saaie wiedwerk is voor een goede opbrengst. De seizoenarbeiders zijn nieuwsgierig en ontdekken hoe weinig ze eigenlijk weten. Boer Leen Jan vertelt graag en trekt de ene na de andere wijsheid uit de kast. Zoals: ‘Een boer die het onkruid een jaar laat staan, die kan zeven jaar uit wieden gaan’.

Initiatiefnemer Kester Scholten

Het einde van het seizoen

Inmiddels is het november en is het meeste wied- en oogstwerk gedaan. Het onkruid is gewied, de appels geplukt en de pompoenen geraapt. In totaal werkten 233 seizoenarbeiders bij 46 boeren, waarvan het overgrote deel bij fruittelers en akkerbouwers in Flevoland. In vijf interviews die we eerder publiceerden zagen we de wederzijdse waardering tussen deze boeren en hun tijdelijke medewerkers. Voor veel was het een eye opener om op het land te werken met de producten die ze voor lief namen in de schappen van de supermarkt. Voor veel boeren was het verfrissend om hun eigen te bedrijf weer te zien met de blik van een buitenstaander. Natuurlijk waren er afvallers, tegenvallers, miscommunicaties. Een van de grootste uitdagingen bleek de grilligheid van de planning. Onze planners en seizoenarbeiders wilden natuurlijk zo ver mogelijk van te voren weten wie waar wanneer zou werken. Maar de boer beslist het liefst zo laat mogelijk op basis van weersomstandigheden welk werk wanneer gedaan wordt, en dus hoeveel seizoenarbeiders ingezet kunnen worden. ‘Het weer is de opdrachtgever van de boer’, hoorden we al snel na de oprichting van ons platform.

In totaal werkten 233 seizoenarbeiders bij 46 boeren, waarvan het overgrote deel bij fruittelers en akkerbouwers in Flevoland.

Hoe kijken de initiatiefnemers én de Seizoenarbeiders terug op het eerste seizoen?

PLANNING- EN ROOSTERBAAS NICKY SAKKERS

“Ik had niet echt verwachtingen, ik dacht dat fixen we wel even, haha. Dat bleek wel iets ingewikkelder, omdat plannen in het boerenleven niet helemaal werkt zoals je gewend bent. De regen, de vorst, alles verandert met de halve dag. Ik heb m’n manier van werken wel echt moeten aanpassen gaandeweg. Uiteindelijk komt het er op neer dat je ontzettend flexibel moet zijn als roosteraar, en als seizoensarbeider. Het komt voor dat je de avond van te voren pas zeker weet waar je gaat werken, of juist afgebeld wordt. Ik denk dat we een supermooi project hebben neergezet, ik ben ook ontzettend trots op iedereen met wie we dit gerealiseerd hebben. En mooi dat het een project met veel diepgang is. In een tijd als tijd deze, door corona, zijn veel mensen meer gaan nadenken over de herkomst van hun eten. En meer dan 200 mensen hebben dat zelf kunnen ondervinden, op het land, bij de boer. Dat vind ik heel vet aan dit project.”

SEIZOENARBEIDER LISA BONTEBAL

“Ik ben inmiddels begonnen aan de opleiding bij Warmonderhof om zelf (biodynamisch) boer te worden! Heel erg leuk. En ik loop stage op een zorgboerderij in Schoorl. De Seizoenarbeiders was dus een mooi begin van een nieuwe start!”

SEIZOENARBEIDER ROKUS VAN DIJKE

“Ik ben momenteel bezig met het afronden van mijn bachelor Future Planet Studies, ik moet alleen nog mijn scriptie schrijven. Voor de rest is het natuurlijk niet zo’n inspirerende tijd, veel tijd wordt thuis doorgebracht. Ik heb uiteindelijk niet enorm veel gewerkt op het land, ik denk zo’n 7 a 8 keer. Dit is mij wel bijgebleven en heb er veel van geleerd! Ik denk er nog wel vaak aan, alleen ik ben sinds het werk niet meer bij een boer geweest. Het lijkt het mij zeker leuk om volgend seizoen weer hetzelfde werk te doen! Het was een hele leerzame en interessante ervaring!”

SEIZOENARBEIDER EELKE DE GELDER

“Na mijn week pompoen oogsten bij Boer Eric heb ik nog twee dagen met een groep seizoenarbeiders bij een biodynamische boer pompoenen geoogst. Het werd daar een echt oogstfeest met zonnig september weer; zwemmen na het oogsten; kampvuur en bier in de avond; en vreugde bij het rapen van de laatste pompoen. Het romantische boerenleven zoals ik me dat verbeeldde. Weer thuis gaan proberen mijn netwerk te verbreden en te kijken waar ik verder mee aan de slag zou willen en kunnen: Greenpeace-activiteiten bezocht, lid geworden bij de Partij voor de Dieren, gesolliciteerd op een functie bij deze partij in de provincie Flevoland (waarbij ik mijn arbeid voor de Seizoenarbeiders natuurlijk genoemd heb).”